Anasayfa
Publications
Paz Şub. 13, 2022 8:13 pm tarafından 
*
*
ALANCA-OSETÇE-İRONCA DİL BİLGİSİ DERS (УРОК) 1 SES (мыр) BİLGİSİ (Fonetik)
*
*
Alan dilindeki bütün seslerin toplamı 35 adettir.
Bunların yedisi sesli (хыæлæсон),
ikisi yarı sesli (зьлангон æмхыæлæсон)
ve
26 sı sessizdir (æмхыæлæсон).
*
Sesliler dil pozisyonuna göre (ön, arka ve orta), dil yüksekliğine göre (alçak, orta ve yüksek), dil ilişkisine göre (dişin dudağa değmesiyle ve değmemesiyle çıkan sesler), ağız genişliğine ve dil açılımına göre (açık ve kapalı) ve süreklilik ve niceliğine göre de (kısa ve uzun) olarak ayırt edilir.
Alanca-Osetçe-İroncadaki seslilerin yöntemi aşağıdaki konularda gösterilmiştir.
*
Buna göre Alan-Oset-İron dili
iki ön sesliye (лæмæгы хыæлæсон) е ye, и i
*
üç orta sesliye а, æ, ь ı
ve
iki arka sesliye (хыæлæсон) о, у u sahiptir.
En son ikisi dil yuvarlağına ve dişin dudağa değmesiyle çıkan seslere eklenerek kişileşmiştir.
*
Sesliler (хыæлæсон) ağzın açıklığına göre ayrılmıştır; a açık, æ ( a, e ve ı arasında) orta çıkış, е ye, ь ı, о daha kapalıdır ve son olarak и i, у u gelir.
*
İzleyen harfler bireysel ve tek başına sesliler (хыæлæсон) olarak kabul edilir.
*
Rusçadan alınma sözcükler (æрбайсгæ дзьрд) nedeniyle
Alanca-Osetçe-İronca alfabesinde kullanılan ses (мьр) ve harflerse (дамгыæ) şunlardır;
*
ё
yo
ёлкæ
yolkæ
Noel ağacı, yılbaşı ağacı
*
ж
j
журнал jurnal
magazine, dergi
*
ш
ş
шаблон
şablon kalıp
*
щ
şh
щёткæ
şhyotkæ
fırça
*
ъ
kalın h
объект
obhyekt
nesne
*
ь
ince ^
пьеса
p^yeşa
oyun
*
э
e
экватор
ekvator
ekvator
*
ю
yu
юбилeй
yubilyey
jübile
*
я
ya
якорэ
yakor
gemi feneri, çapa
*
Harflerden (дамгыæ);
а a,
б b,
в v,
г g,
д d,
е ye,
и i,
й y,
л l,
м m,
н n,
о o,
р r,
ф f
*
incelenirse:
1. Harf (дамгыæ) а, kapalı, alçak, orta sesli; Türkçedeki а gibi vurgu (цæвд) altında, ağzın daha arkasından çıkan arka seslidir.
*
a. Aşağıdaki harf bileşimlerini (вазьгджьн дамгыæ) okuyalım.
ба ba,
ва va,
га ga,
да da,
ла la,
ма ma,
на na,
ра ra,
фа fa
*
b. Aşağıdaki sözcükleri (дзьрд) okuyalım.
*
aрт art ateş
хыама qama kama
мад mad anne
бал bal kiraz
кард kard bıçak
гараж garaj garaj
аванс avanş avans
арв arv gök
арм arm avuç
*
2. Harf (дамгыæ) e ye, dar, orta sesli.
Türkçedeki e den daha kapalı.
*
a. Aşağıdaki harf bileşimlerini (вазьгджьн дамгыæ) okuyalım ve ünsüzden (æмхыæлæсон) sonra gelen e yumuşak ve yuvarlayarak ye sesi (лæмæгы хыæлæсон мьр) gibi çıksın.
*
бе bye,
ве vye,
ге gye,
де dye,
ле lye,
ме mye,
не nye,
ре rye,
фе fye
*
*
*
ALANCA-OSETÇE-İRONCA DİL BİLGİSİ DERS (УРОК) 1 SES (мыр) BİLGİSİ (Fonetik)
*
*
Alan dilindeki bütün seslerin toplamı 35 adettir.
Bunların yedisi sesli (хыæлæсон),
ikisi yarı sesli (зьлангон æмхыæлæсон)
ve
26 sı sessizdir (æмхыæлæсон).
*
Sesliler dil pozisyonuna göre (ön, arka ve orta), dil yüksekliğine göre (alçak, orta ve yüksek), dil ilişkisine göre (dişin dudağa değmesiyle ve değmemesiyle çıkan sesler), ağız genişliğine ve dil açılımına göre (açık ve kapalı) ve süreklilik ve niceliğine göre de (kısa ve uzun) olarak ayırt edilir.
Alanca-Osetçe-İroncadaki seslilerin yöntemi aşağıdaki konularda gösterilmiştir.
*
Buna göre Alan-Oset-İron dili
iki ön sesliye (лæмæгы хыæлæсон) е ye, и i
*
üç orta sesliye а, æ, ь ı
ve
iki arka sesliye (хыæлæсон) о, у u sahiptir.
En son ikisi dil yuvarlağına ve dişin dudağa değmesiyle çıkan seslere eklenerek kişileşmiştir.
*
Sesliler (хыæлæсон) ağzın açıklığına göre ayrılmıştır; a açık, æ ( a, e ve ı arasında) orta çıkış, е ye, ь ı, о daha kapalıdır ve son olarak и i, у u gelir.
*
İzleyen harfler bireysel ve tek başına sesliler (хыæлæсон) olarak kabul edilir.
*
Rusçadan alınma sözcükler (æрбайсгæ дзьрд) nedeniyle
Alanca-Osetçe-İronca alfabesinde kullanılan ses (мьр) ve harflerse (дамгыæ) şunlardır;
*
ё
yo
ёлкæ
yolkæ
Noel ağacı, yılbaşı ağacı
*
ж
j
журнал jurnal
magazine, dergi
*
ш
ş
шаблон
şablon kalıp
*
щ
şh
щёткæ
şhyotkæ
fırça
*
ъ
kalın h
объект
obhyekt
nesne
*
ь
ince ^
пьеса
p^yeşa
oyun
*
э
e
экватор
ekvator
ekvator
*
ю
yu
юбилeй
yubilyey
jübile
*
я
ya
якорэ
yakor
gemi feneri, çapa
*
Harflerden (дамгыæ);
а a,
б b,
в v,
г g,
д d,
е ye,
и i,
й y,
л l,
м m,
н n,
о o,
р r,
ф f
*
incelenirse:
1. Harf (дамгыæ) а, kapalı, alçak, orta sesli; Türkçedeki а gibi vurgu (цæвд) altında, ağzın daha arkasından çıkan arka seslidir.
*
a. Aşağıdaki harf bileşimlerini (вазьгджьн дамгыæ) okuyalım.
ба ba,
ва va,
га ga,
да da,
ла la,
ма ma,
на na,
ра ra,
фа fa
*
b. Aşağıdaki sözcükleri (дзьрд) okuyalım.
*
aрт art ateş
хыама qama kama
мад mad anne
бал bal kiraz
кард kard bıçak
гараж garaj garaj
аванс avanş avans
арв arv gök
арм arm avuç
*
2. Harf (дамгыæ) e ye, dar, orta sesli.
Türkçedeki e den daha kapalı.
*
a. Aşağıdaki harf bileşimlerini (вазьгджьн дамгыæ) okuyalım ve ünsüzden (æмхыæлæсон) sonra gelen e yumuşak ve yuvarlayarak ye sesi (лæмæгы хыæлæсон мьр) gibi çıksın.
*
бе bye,
ве vye,
ге gye,
де dye,
ле lye,
ме mye,
не nye,
ре rye,
фе fye
*
*
