Anasayfa
Publications
Paz Şub. 13, 2022 8:13 pm tarafından 
*
730
Abhaz Krallığı'nın kuruluşu.
1555 - 1810
Osmanlı'ların Sohum'u fethi, Abhazların başkaldırısı ve Sohum'un geri alınması. Abhaz-Megrel savaşları. Samurzakan bölgesinin Rusya'nın kontrolüne geçmesi. Abhazya’nın talebiyle Rus askeri gücünün Sohum'a yerleşmesi ve Abhazya'dan Osmanlı topraklarına ilk muhaceret dalgası.
1824 - 1864
Rus Çarlığı'nın sömürgeci politikalarına karşı Abhazya'da halk ayaklanması. Rus donanmasının Sohum çıkarması ve Karadeniz'den Hazar'a tüm Kuzey Kafkasya'da Rus-Kafkas savaşları... Rusya'nın Abhazya prensliğini lağvedip Abhazya'nın adını "Sohum askeri garnizonu" olarak değiştirmesi. Kafkasya'nın fethi ve yerli halkların kovulması,yerlerine Rusların yerleştirilmesi planının kabulü.
1864 / 21 Mayıs
Rus-Kafkas Savaşı’nın Kbaada'da (Krasnaya Polyana) sona erişi. Abhazların, Adigelerin ve Ubıhların Osmanlı topraklarına kitlesel sürgününe başlanması.
1866
Abhazya'nın son hükümdar prensi Mihail Çaçba'nın tutuklanıp Voronej'e sürgüne gönderilmesi ve sürgünde ölümü. 26 Temmuz’da Abhazlar'ın Lıhnı köyünde ayaklanması ve Prens Mihail'in oğlu Georgiy Çaçba'yı Abhazya hükümdarı ilan etmesi.
1867
Abhazların yeniden Osmanlı topraklarına kitlesel sürgünü.
1877-1907
Rus-Osmanlı savaşı (93 harbi); Abhazya'da ayaklanma ve çatışmalar. Rusya'nın Abhazları "suçlu halk" olarak ilan etmesi. Sohum'da sıkıyönetim ve Abhazya'da "savaş hali" ilanı. Bir yıl sonra savaş ilanının ve “suçlu halk” tanımının kaldırılması.
1917-1919
Lıhnı köyünde büyük halk toplantısı. Abhazların da içinde yer aldığı "Bağımsız Dağlı Halklar İttifak Cumhuriyeti"nin kuruluşu ve feshedilmesi. Abhazya'da silahlı devrim gücü "Kiaraz"'ın kuruluşu. Rusya Bolşevik devrimi (Ekim devrimi) ve Birinci Abhaz Halk Sovyeti'nin (meclis) kurulması. Abhaz Halk Sovyeti ile Gürcistan Halk Sovyeti arasında dostluk ve barış anlaşması imzalanması. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu, Gürcü ordusunun Abhazya'ya saldırısı. Abhaz Halk Sovyeti'nin dağıtılması ve üyelerinin tutuklanması. Abhazların Sohum'da hakimiyeti sağlayarak Sovyet iktidarını yeniden kurması.
1921 - 1925
Gürcistan ve Abhazya’nın ayrı ayrı Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurmaları. Gürcistan’ın Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni tanıması, bağımsızlık deklarasyonunu imzalaması, ayrıca Abhazya ile Gürcistan arasında "ittifak akdi" imzalanması. Abhazya ile Gürcistan'ın, ayrı egemen devletler olarak "Anlaşmalı Sovyet Sosyalist Federal Cumhuriyet" oluşturmaları. Rusya'nın öncülüğünde 15 cumhuriyetten oluşan Sovyetler Birliği'nin (SSCB) kurulması. Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yeni anayasasının kabulü.
1931 / 19 Şubat
Sovyetler Birliği lideri J. Stalin'in emriyle Abhazya'nın Gürcistan'la oluşturduğu "Anlaşmalı Sovyet Sosyalist Federal Cumhuriyet" yapısının değiştirilmesi ve Abhazya'nın "cumhuriyet" statüsünün düşürülerek "özerk cumhuriyet" statüsü ile Gürcistan'a bağlanması... Abhazya'da kitlesel protestolar.
1936 / 28 Aralık
Abhazya SSC'nin kurucu lideri Nestor Lakoba'nın Tiflis'de zehirlenerek öldürülmesi.
1937-1952
Abhazya'da Gürcistan baskılarının artması ve sistemli asimilasyon uygulamasına başlanması; siyasi liderlerin ve aydınların öldürülmesi, Abhaz okullarının kapatılması, Abhaz dilinin yasaklanması, Gürcistan'dan Abhazya'ya toplu nüfus taşınıp yerleştirilmeye başlanması... II. Dünya Savaşı'nın Kafkasya'ya sıçraması, Almanların Abhaz köyü Pshu'yu işgali (1942)
1953 - 1988
Gürcistan'ın baskıları ve Gürcüleştirme politikalarına karşı kitlesel tepkilerin yükselmesi. Abhaz okullarının yeniden açılması. Abhazya Halk Forumu "Aidgılara"'nın kuruluşu ve 1. kongresi. Abhazya'nın siyasi haklarının iadesi talebiyle Lıhnı köyünde miting ve genel halk oylaması yapılması.
1989 - 1990
Tiflis'den gönderilen Gürcü milis birliklerinin Sohum'a saldırısı. Moskova'nın bölgeye asker sevketmesi ve sıkıyönetim ilanı. Abhazların da yer aldığı Kafkasya Dağlı Halklar Asamblesi'nin kuruluşu. Abhazya Parlamentosu'nun, "Abhazya devlet egemenliği ve Abhazya'nın devlet yapısının korunması için yasal garantiler" deklarasyonunu kabul ve ilanı. V. Ardzinba'nın Abhazya Parlamentosu Başkanlığı'na seçilmesi.
1991
Gürcistan'ın SSCB'den ayrılması. Z. Gamsahurdia'nın Gürcistan'ın devlet başkanı seçilmesi ve Gürcistan'da iç savaşın başlaması. SSCB'nin resmen dağılması.
1992
Gürcistan'da Z. Gamsahurdia'nın devrilmesi ve yerine E. Şevardnadze'nin getirilmesi. Abhazya Parlamentosu'ndan Gürcistan Yönetimi'ne yeniden görüşme çağrısı. Gürcistan'ın Abhazya’yı yok sayan ve haklarını gaspeden kararlar alması, Gürcistan-Abhazya gerginliğinin artması. Abhazya Parlamentosu'ndaki Gürcü-Megrel parlamenterlerin ayrı parlamento kurma girişimi. Ardzınba'dan Şevardnadze'ye, Gürcistan-Abhazya ilişkilerini görüşme çağrıları. Şevardnadze'nin çağrıları reddetmesi. Ardzınba'nın, Gürcistan-Abhazya ihtilafının barışçı yollarla çözümü konusunda Türkiye’ye destek ziyareti, aynı amaçla Rusya'nın arabuluculuk desteğini talep etmesi... Türkiye’nin Tiflis'te Gürcistan'la anlaşmalar imzalaması, Gürcistan ve Rusya arasında "Dagomis anlaşması".
1992 / 23 Temmuz
Abhazya Parlamentosu'nun, "egemenlik" kararı.
1992 / Ağustos
Gürcistan askeri birliklerinin Abhazya'ya saldırısı, Gal, Oçamçira, Sohum ve Gagra’nın işgali. Abhazya halkının direnişi. Kafkasya Dağlı Halklar Konfederasyonu’nun (KGNK), Kuzey Kafkasya halklarını Abhazya'yı savunmaya çağırması. KGNK askeri birim başkanı Sultan Sosnaliev ve profesyonel bir askeri adam Mukhamed Kilba liderliğindeki bir grup gönüllünün ve Türkiye diasporasından gönüllülerin Abhazya'ya gelmeye başlaması, savaşın yayılarak şiddetlenmesi.
1992 / Ağustos- Eylül
Ateşkes sağlanması, V. Ardzınba ve E. Şevardnadze'nin Moskova'da Rusya Başkanı B. Yeltsin'le biraraya gelerek protokol imzalaması... Çatışmaların yeniden başlaması ve Abhazya birliklerinin Gagra'yı Gürcü işgalinden kurtarması. Lıhnı köyünde Dünya Abhaz-Abazin (Abaza) Halk Kongresi toplanması. Kabardey General S. Sosnaliev'in Abhazya Savunma Bakanı olması.
1992 / Kasım - Aralık
Abhazya silahlı birliklerinin Sohum'a taarruzu ve Oçamçira'ya denizden çıkarma yapması. Abhazya özgürlük savaşında Türkiye'den ilk şehidimiz; Tsiba Efkan Çağlı. Böylece diyaspora-anavatan birliğinin canla-kanla yazılması. Daha sonra Kozba Vedat Akar, Abağba Bahadır Özbağ, Yeğoj Hanefi Aslan, Argun Zafer Alış'ın şehit oluşlarıyla bu birliğin daha da perçinlenmesi... Sohum, Oçamçira ve Tkvarçal'da şiddetli çarpışmalar.
14 Aralık 1992'de, Tkuarçal'daki ablukadan kadın-çocuk sivilleri çıkaran bir Rus helikopterinin, Lata köyü üzerinde Gürcüler tarafından vurulması, 30'dan fazlası çocuk 85 kişinin yanarak öldürülmesi.
1993 / 27 Temmuz
Geçici ateşkes anlaşması, tutsakların karşılıklı iadesi.
1993 / 16 Eylül
Abhazya silahlı birliklerinin Sohum'a büyük taarruz harekatı.
1993 / 27 Eylül
Sohum'un Gürcü işgalinden kurtarılması.
1993 / 28-29 Eylül
Oçamçira, Tkvarçal ve Gal'ın Gürcü işgalinden kurtarılması.
1993 / 30 Eylül
Gürcistan işgal kuvvetlerinin ve işbirlikçilerinin tamamının Abhazya'dan atılarak İngur sınırına Abhazya bayrağının çekilmesi. 410 gün süren büyük özgürlük savaşının kazanılması.
Bu kronolojik çalışma, Sezai Babakuş’un 2012 yılında hazırladığı “Tarihin Aynasında Abhazya” isimli derlemesinin bir özetini içermektedir.
730
Abhaz Krallığı'nın kuruluşu.
1555 - 1810
Osmanlı'ların Sohum'u fethi, Abhazların başkaldırısı ve Sohum'un geri alınması. Abhaz-Megrel savaşları. Samurzakan bölgesinin Rusya'nın kontrolüne geçmesi. Abhazya’nın talebiyle Rus askeri gücünün Sohum'a yerleşmesi ve Abhazya'dan Osmanlı topraklarına ilk muhaceret dalgası.
1824 - 1864
Rus Çarlığı'nın sömürgeci politikalarına karşı Abhazya'da halk ayaklanması. Rus donanmasının Sohum çıkarması ve Karadeniz'den Hazar'a tüm Kuzey Kafkasya'da Rus-Kafkas savaşları... Rusya'nın Abhazya prensliğini lağvedip Abhazya'nın adını "Sohum askeri garnizonu" olarak değiştirmesi. Kafkasya'nın fethi ve yerli halkların kovulması,yerlerine Rusların yerleştirilmesi planının kabulü.
1864 / 21 Mayıs
Rus-Kafkas Savaşı’nın Kbaada'da (Krasnaya Polyana) sona erişi. Abhazların, Adigelerin ve Ubıhların Osmanlı topraklarına kitlesel sürgününe başlanması.
1866
Abhazya'nın son hükümdar prensi Mihail Çaçba'nın tutuklanıp Voronej'e sürgüne gönderilmesi ve sürgünde ölümü. 26 Temmuz’da Abhazlar'ın Lıhnı köyünde ayaklanması ve Prens Mihail'in oğlu Georgiy Çaçba'yı Abhazya hükümdarı ilan etmesi.
1867
Abhazların yeniden Osmanlı topraklarına kitlesel sürgünü.
1877-1907
Rus-Osmanlı savaşı (93 harbi); Abhazya'da ayaklanma ve çatışmalar. Rusya'nın Abhazları "suçlu halk" olarak ilan etmesi. Sohum'da sıkıyönetim ve Abhazya'da "savaş hali" ilanı. Bir yıl sonra savaş ilanının ve “suçlu halk” tanımının kaldırılması.
1917-1919
Lıhnı köyünde büyük halk toplantısı. Abhazların da içinde yer aldığı "Bağımsız Dağlı Halklar İttifak Cumhuriyeti"nin kuruluşu ve feshedilmesi. Abhazya'da silahlı devrim gücü "Kiaraz"'ın kuruluşu. Rusya Bolşevik devrimi (Ekim devrimi) ve Birinci Abhaz Halk Sovyeti'nin (meclis) kurulması. Abhaz Halk Sovyeti ile Gürcistan Halk Sovyeti arasında dostluk ve barış anlaşması imzalanması. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin kuruluşu, Gürcü ordusunun Abhazya'ya saldırısı. Abhaz Halk Sovyeti'nin dağıtılması ve üyelerinin tutuklanması. Abhazların Sohum'da hakimiyeti sağlayarak Sovyet iktidarını yeniden kurması.
1921 - 1925
Gürcistan ve Abhazya’nın ayrı ayrı Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurmaları. Gürcistan’ın Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni tanıması, bağımsızlık deklarasyonunu imzalaması, ayrıca Abhazya ile Gürcistan arasında "ittifak akdi" imzalanması. Abhazya ile Gürcistan'ın, ayrı egemen devletler olarak "Anlaşmalı Sovyet Sosyalist Federal Cumhuriyet" oluşturmaları. Rusya'nın öncülüğünde 15 cumhuriyetten oluşan Sovyetler Birliği'nin (SSCB) kurulması. Abhazya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti yeni anayasasının kabulü.
1931 / 19 Şubat
Sovyetler Birliği lideri J. Stalin'in emriyle Abhazya'nın Gürcistan'la oluşturduğu "Anlaşmalı Sovyet Sosyalist Federal Cumhuriyet" yapısının değiştirilmesi ve Abhazya'nın "cumhuriyet" statüsünün düşürülerek "özerk cumhuriyet" statüsü ile Gürcistan'a bağlanması... Abhazya'da kitlesel protestolar.
1936 / 28 Aralık
Abhazya SSC'nin kurucu lideri Nestor Lakoba'nın Tiflis'de zehirlenerek öldürülmesi.
1937-1952
Abhazya'da Gürcistan baskılarının artması ve sistemli asimilasyon uygulamasına başlanması; siyasi liderlerin ve aydınların öldürülmesi, Abhaz okullarının kapatılması, Abhaz dilinin yasaklanması, Gürcistan'dan Abhazya'ya toplu nüfus taşınıp yerleştirilmeye başlanması... II. Dünya Savaşı'nın Kafkasya'ya sıçraması, Almanların Abhaz köyü Pshu'yu işgali (1942)
1953 - 1988
Gürcistan'ın baskıları ve Gürcüleştirme politikalarına karşı kitlesel tepkilerin yükselmesi. Abhaz okullarının yeniden açılması. Abhazya Halk Forumu "Aidgılara"'nın kuruluşu ve 1. kongresi. Abhazya'nın siyasi haklarının iadesi talebiyle Lıhnı köyünde miting ve genel halk oylaması yapılması.
1989 - 1990
Tiflis'den gönderilen Gürcü milis birliklerinin Sohum'a saldırısı. Moskova'nın bölgeye asker sevketmesi ve sıkıyönetim ilanı. Abhazların da yer aldığı Kafkasya Dağlı Halklar Asamblesi'nin kuruluşu. Abhazya Parlamentosu'nun, "Abhazya devlet egemenliği ve Abhazya'nın devlet yapısının korunması için yasal garantiler" deklarasyonunu kabul ve ilanı. V. Ardzinba'nın Abhazya Parlamentosu Başkanlığı'na seçilmesi.
1991
Gürcistan'ın SSCB'den ayrılması. Z. Gamsahurdia'nın Gürcistan'ın devlet başkanı seçilmesi ve Gürcistan'da iç savaşın başlaması. SSCB'nin resmen dağılması.
1992
Gürcistan'da Z. Gamsahurdia'nın devrilmesi ve yerine E. Şevardnadze'nin getirilmesi. Abhazya Parlamentosu'ndan Gürcistan Yönetimi'ne yeniden görüşme çağrısı. Gürcistan'ın Abhazya’yı yok sayan ve haklarını gaspeden kararlar alması, Gürcistan-Abhazya gerginliğinin artması. Abhazya Parlamentosu'ndaki Gürcü-Megrel parlamenterlerin ayrı parlamento kurma girişimi. Ardzınba'dan Şevardnadze'ye, Gürcistan-Abhazya ilişkilerini görüşme çağrıları. Şevardnadze'nin çağrıları reddetmesi. Ardzınba'nın, Gürcistan-Abhazya ihtilafının barışçı yollarla çözümü konusunda Türkiye’ye destek ziyareti, aynı amaçla Rusya'nın arabuluculuk desteğini talep etmesi... Türkiye’nin Tiflis'te Gürcistan'la anlaşmalar imzalaması, Gürcistan ve Rusya arasında "Dagomis anlaşması".
1992 / 23 Temmuz
Abhazya Parlamentosu'nun, "egemenlik" kararı.
1992 / Ağustos
Gürcistan askeri birliklerinin Abhazya'ya saldırısı, Gal, Oçamçira, Sohum ve Gagra’nın işgali. Abhazya halkının direnişi. Kafkasya Dağlı Halklar Konfederasyonu’nun (KGNK), Kuzey Kafkasya halklarını Abhazya'yı savunmaya çağırması. KGNK askeri birim başkanı Sultan Sosnaliev ve profesyonel bir askeri adam Mukhamed Kilba liderliğindeki bir grup gönüllünün ve Türkiye diasporasından gönüllülerin Abhazya'ya gelmeye başlaması, savaşın yayılarak şiddetlenmesi.
1992 / Ağustos- Eylül
Ateşkes sağlanması, V. Ardzınba ve E. Şevardnadze'nin Moskova'da Rusya Başkanı B. Yeltsin'le biraraya gelerek protokol imzalaması... Çatışmaların yeniden başlaması ve Abhazya birliklerinin Gagra'yı Gürcü işgalinden kurtarması. Lıhnı köyünde Dünya Abhaz-Abazin (Abaza) Halk Kongresi toplanması. Kabardey General S. Sosnaliev'in Abhazya Savunma Bakanı olması.
1992 / Kasım - Aralık
Abhazya silahlı birliklerinin Sohum'a taarruzu ve Oçamçira'ya denizden çıkarma yapması. Abhazya özgürlük savaşında Türkiye'den ilk şehidimiz; Tsiba Efkan Çağlı. Böylece diyaspora-anavatan birliğinin canla-kanla yazılması. Daha sonra Kozba Vedat Akar, Abağba Bahadır Özbağ, Yeğoj Hanefi Aslan, Argun Zafer Alış'ın şehit oluşlarıyla bu birliğin daha da perçinlenmesi... Sohum, Oçamçira ve Tkvarçal'da şiddetli çarpışmalar.
14 Aralık 1992'de, Tkuarçal'daki ablukadan kadın-çocuk sivilleri çıkaran bir Rus helikopterinin, Lata köyü üzerinde Gürcüler tarafından vurulması, 30'dan fazlası çocuk 85 kişinin yanarak öldürülmesi.
1993 / 27 Temmuz
Geçici ateşkes anlaşması, tutsakların karşılıklı iadesi.
1993 / 16 Eylül
Abhazya silahlı birliklerinin Sohum'a büyük taarruz harekatı.
1993 / 27 Eylül
Sohum'un Gürcü işgalinden kurtarılması.
1993 / 28-29 Eylül
Oçamçira, Tkvarçal ve Gal'ın Gürcü işgalinden kurtarılması.
1993 / 30 Eylül
Gürcistan işgal kuvvetlerinin ve işbirlikçilerinin tamamının Abhazya'dan atılarak İngur sınırına Abhazya bayrağının çekilmesi. 410 gün süren büyük özgürlük savaşının kazanılması.
Yaşasın birlik, zafer ve özgürlük!
Нагӡара ақәзааит Аидгылара, Аиааира Ахақәитра!
Нагӡара ақәзааит Аидгылара, Аиааира Ахақәитра!
Bu kronolojik çalışma, Sezai Babakuş’un 2012 yılında hazırladığı “Tarihin Aynasında Abhazya” isimli derlemesinin bir özetini içermektedir.
