*
DERS (УРОК) 8
*
İsim (номдар) sözcüklerinin tekilden çoğula geçişlerinde kural dışı bazı oluşumların incelenmesi.
*
1. Son hecesi (уæнг) -æг -æg ve -ьг -ıg ile biten isim sözcüklerin (номдар дзьрд) çoğul yapılmasında hecedeki -æг -æg harflerinden æ sesi her zaman düşmez, yalnızca kendisinden sonra gelen г g sesi, ses (мьр) uyumu nedeniyle дж c sesine dönüşür.
Daha önceki derste gördüğümüz çoğul yapımında,
iki ünsüz harfin (æмхыæлæсон) arasına ь ı harfi gelir kuralına göre, örnekleri aşağıda görülen çoğul isimler oluşur.
tekil (иууон ньмæц) çoğul (бирæон ньмæц)
*
кæрдæг kærdæg bitki
кæрдæджьтæ kærdæ -cıtæ bitki -ler
фæйнæг fæynæg tahta
фæйнæджьтæ fæynæ -cıtæ tahta -lar
хæстæг xæştæg akraba
хæстæджьтæ xæştæ -cıtæ akraba -lar
сьнтæг şıntæg karyola
сьнтæджьтæ şıntæ -cıtæ karyola -lar
рæстæг ræştæg durum, zaman
ræстæджьтæ ræşta -cıtæ durum -lar
*
2. Tekil ismi çoğula dönüştürmelerde bazı alışılmadık koşullar da söz konusudur.
Örneğin -æлтæ -æltæ ler eki kullanılması gibi.
*
tekil (иууон ньмæц) çoğul (бирæон ньмæц)
мад mad anne мад -æлтæ mad -æltæ anne -ler
фьд fıd baba фьд -æлтæ fıd -æltæ baba -lar
æрвад ærvad kuzen æрвад -æлтæ ærvad -æltæ kuzen -ler
*
3. Yine isimlerden (номдар) ус uş kadın sözcüğünün çoğulu устæ uştæ değil устытæ uştıtæ kadınlar şeklindedir.
Böyle bazı isim sözcükleri çoğul yapılırken belirleyici şekilde değişikliğe uğrarlar.
*
Örneğin:
*
tekil (иууон ньмæц) yanlış yazım doğru çoğul (бирæон ньмæц)
хыуг qug inek хыугтæ qugtæ хыуццытæ qussıtæ inekler
куьдз kuız köpek куьдзтæ kuıztæ куьйтæ kuıytæ köpekler
фьр fır koç фьртæ fırtæ фьрытæ fırıtæ koçlar
*
ALIŞTIRMALAR
*
1. Aşağıdaki tekil isimleri (номдар) çoğul (бирæон ньмæц) yapalım.
*
кæрдæг kærdæg bitki
куьдз kuız köpek
æрвад ærvad kuzen (baba tarafından)
мад mad anne
сьнтæг şıntæg karyola
*
2. Aşağıdaki cümleleri (хыуьдьйад) okuyalım ve Türkçeye çevirelim.
*
Æз хордтон фæткыуь.Æj xordton fætkhuı.
Дь хордтай фæткыуь. Dı xordtay fætkhuı.
Уьй хордта фæткыуь. Uıy xordta fætkhuı.
Мах хордтам фæткыуьтæ. Max xordtam fætkhuıtæ.
Сьмах хордтат фæткыуьтæ. Şımax xordtat fætkhuıtæ.
Уьдон хордтой фæткыуьтæ. Uıdon xordtoy fætkhuıtæ.
*
*
En son Admin tarafından Perş. Ocak 27, 2022 10:27 am tarihinde değiştirildi, toplamda 1 kere değiştirildi