Anasayfa
Publications
Paz Şub. 13, 2022 8:13 pm tarafından 
*
Üçüncü Ders*
ЕЩАНЭ ГУКЪИНЭ
ÜÇÜNCÜ DERS
*
*
Д д ~~ Türkçe Dd harfinin sesidir. dı şeklinde okunur.
ды ~~
дэ ~~
да ~~
ди ~~
до ~~
ду ~~
динэ ~~
данэ ~~
уадэ ~~
дауэ ~~
нэд ~~
надэ ~~
мыдэ ~~ burası
модэ ~~ şurası
адэ ~~ baba, orası
дадэ ~~ dede
пыдэ ~~
падэ ~~
дэ ~~ biz
дадэ ~~ dede
данэ ~~ ipek
уадэ ~~ çekiç
адэ ~~ baba
дыщэ altın ~~ altın щыха
дын ~~ dikilecek şey
дэрбзэр ~~ terzi
Х х ~~ kh ses bileşeni şeklindedir. Ses öğreticiden alınmalıdır.
хы ~~
хэ ~~
ха ~~
дахэ ~~
дэха ~~
даха ~~
хадэ ~~
хамэ ~~
махэ ~~
мэх ~~
мэха ~~
хэт ~~
хэх ~~
хэха ~~
хаха ~~
пых ~~
пыха ~~
щых ~~
щыха ~~
хасэ ~~ Toplantı, oturum, halk meclisi oturumu.
хамэ ~~ yabancı, el
махэ ~~ nazik, zenne
хы ~~ altı
хэ ~~ altı defa
дахэ ~~ güzel
хэт- ~~ kim
хэ ~~ çoğul eki ler-lar
хэх ~~ çoğuldan seç
хэха ~~ seçilmiş olan
Ху ху ~~ khu ses bileşenleri şeklindedir. Bu Ses öğreticiden alınmalıdır.
ху ~~
хуа ~~
хуэ ~~
хуи ~~
нэху ~~
махуэ ~~
хуабэ ~~
хуэм ~~
псэху ~~
шэху ~~ bal mumu
щэху ~~ sır giz, sessiz
дэху ~~
хуэба ~~
хуэда ~~
ху ~~ sürmek
хуэ ~~ sinir damar псыхьэ
нэху ~~ aydınlık
махуэ ~~ gündüz
хуабэ ~~ sıcak
псэху ~~ dingin-durgun
щэху ~~ giz-gizem-sır
Хь хь ~~ kh karşılığı olmadığından ses öğreticiden alınmalıdır, 'khı şeklinde okunur.
хьы ~~
хьэ ~~
хьа ~~
хьын ~~
хэхьэ ~~
дэхьэ ~~
техьэ ~~
щыхьэ ~~
псыхьэ ~~
ихьэ ~~
хьэху ~~
тхьэбзэ ~~
тхыбзэ ~~
хьэсэ ~~
хьы ~~ taşı
хьэ ~~ taşıyıcı
псыхьэ ~~ su taşıma
хьэху ~~ emanet
тхьэбзэ ~~ en
тхыбзэ ~~ yazı dili
хьэсэ ~~ tarla
Мыр сыт? ~~ Bu nedir?
Ар хадэщ. ~~ O bahçedir.
Хадэр дахэщ ~~ Bahçe güzeldir
Дэ дыдахэщ. ~~ Biz güzeliz.
Сэ сыдахэщ. ~~ Ben güzelim.
уэ удахэщ. ~~ Sen güzelsin.
Ар дахэщ. ~~ O güzeldir.
Мыр хэт? ~~ Bu kimdir?
Ар Динэщ. ~~ O Dine'dir.
Динэ дахэщ. ~~ Dine güzeldir.
Сэ сыинщ. Хадэр инщ. ~~
Уэ уинщ Хадэр дахэщ. ~~
Ар инщ. Хадэр инщ, дахэщ. ~~
Дэ дыинщ. ~~
УНЭ ~~
Мыр сэ си унэщ. ~~ Bu benim evimdir.
Мыр уэ уи унэщ ~~ Bu senin evindir.
Мыр абы и унэщ ~~ Bu onun evidir.
Мыр дэ ди унэщ. ~~ Bu bizim evimizdir.
ХАДЭ ~~
Мыр сэ си хадэщ. ~~ Bu benim bahçemdir.
Мыр уэ уи хадэщ. ~~ Bu senin bahçendir.
Мыр абы и хадэщ. ~~ Bu onun bahçesidir.
Мыр дэ ди хадэщ. ~~ Bu bizim bahçemizdir.
Мыр сэ си унэрщ. Мыр сэ си хадэрщ. -- ~~ Bu benim evim olandır .
Bu benim bahçem olandır. ~~
Cümle kuruluş asıl mantığı böyledir. İyelikler başa gelmiştir. ~~
Мыр Динэрэ сэрэ ди нанэрщ. - ~~ Bu Dine ile benim ninemdir.(ninemiz olandır.)
Ар Умар и адэрщ. ~~ O Ömer'in babasıdır.
Ар Динэ и анэрщ. ~~ O Dinenin annesidir.
Şimdiki zaman olumlu bildiriminin kendine has özel bir ~~
söylemi vardır.
Diğer zamanlar ise aynı kurala bağlı olarak işler. ~~
шэн ~~ beraberinde ( taşımadan) götürmek.
унэм сэ сошэж. ~~ Dedeyi (onu) eve ben götürüyorum.
Дадэ(ар ) унэм уэ бошэж ~~
унэм абы иешэж. ~~
унэм дэ дошэж. ~~
Buradaki ж sesinin kattığı anlam eve döndürüyorum, ~~
yani evine veya çıkış yerine dönüş anlamı katar. ~~
Bu olmazsa herhangi bir eve anlamı çıkar. ~~
Танэр (ар ) хадэм сэ сошэ. ~~ Danayı ( onu) bahçeye ben götürüyorum.
хадэм уэ бошэ. ~~
хадэм абы иешэ ~~
хадэм дэ дошэ. ~~
Dede ve dana sözcükleri p durumundadır , ~~
yalnız dede ninki belirteç ihtiyacı olmadığından ~~
düşmüştür, p gelse de anlama zarar vermez. ~~
Дадэ (ар ) унэм сэ сшэжащ. ~~ Dedeyi ( onu ) eve ben götürdüm.
унэм уэ пшэжащ. ~~
унэм абы ишэжащ. ~~
унэм дэ тшэжащ. ~~
Götürenlerin şahıs ekleri с п и т şeklinde fiil başına gelmiştir. ~~
Eğer sondaki щ kalkarsa cümle soru cümlesi olur. ~~
Burada д ve т harflerinin birinci çoğul şahısta fiil ~~
başında birbirlerinin yerine kullanıldığını da görün. ~~
хун ~~ sürerek götürmek.
Танэр хадэм сэ схунщ. ~~ Danayı bahçeye ben götürürüm.
уэ пхунщ. ~~
абы ихунщ. ~~
дэ тхунщ. ~~
Танэр унэм сэ схужынщ ~~ Danayı eve ben götürürüm
уэ пхужынщ ~~
абы ихужынщ ~~
дэ тхужынщ ~~
хьын -- ~~ ( taşıyarak) götürmek.
Уадэр хадэм сэ схьащ. ~~ Çekici bahçeye ben götürdüm.
уэ пхьащ. ~~
абы ихьащ. ~~
дэ тхьащ. ~~
Уадэр хадэм сэ схьынщ ~~ Çekici bahçeye ben götürürüm
уэ пхьынщ ~~
абы ихьынщ ~~
дэ тхьынщ ~~
Мыр хэт и уадэ? ~~ Bu kimin çekicidir?
Ар дадэ и уадэщ.. ~~ O dedenin çekicidir
Мыр хэт и унэ? ~~ Bu kimin evidir?
Ар Динэ и унэщ. ~~ O Dinenin evidir.
Мор хэт и адэ? ~~ Şu kimin babasıdır?
Ар сэ си адэщ. ~~ O benim babamdır.
Ар хэт и хадэ? ~~ O kimin bahçesidir?
Ар нанэ и хадэщ. ~~ O ninenin bahçesidir.
Мыр хэт и мэз? ~~ Bu kimin ormanıdır?
Мыр псоми ди мэзщ. ~~ O hepimizin ormanıdır.
Мор хэт и анэ? ~~ Şu kimin annesidir?
Ар дэ ди анэщ. ~~ O bizim annemizdir.
Мыхэр хэт и хьэпшып? ~~ Bunlar kimin eşyalarıdır?
Ахэр Мазэ и хьэпшыпхэщ. ~~ Onlar Maze'nin eşyalarıdır.
шхуэ ~~ büyük
анэ ~~ anne--
анэшхуэ - ~~ büyük anne
адэ -- адэшхуэ ~~
ин -- инышхуэ ~~
бжэ -- бжэшхуэ ~~
Мыр сыту бжэшхуэ. ~~ Bu ne büyük kapıdır.
Мыр сыту хэдэшхуэ. ~~ Bu ne büyük bahçedir.
Ф ф ~~ Türkçe Ff sesi ile aynı sesi verir, fı diye okunur.
фэ ~~ siz
фэ ~~ deri, yüzey
фо ~~ bal
фи ~~ sizin
фащэ ~~ elbise
тафэ ~~ plato
ефэн ~~ birşey içmek
фа ~~
фэ ~~ фадэ фащэ
фо ~~
фу ~~
фи ~~
фий ~~
фахуэ ~~
фей ~~
хуэфащэ ~~
хьэфэ ~~
фы ~~
тафэ ~~
Bu dilde fiillerin iki yapıda olduğunu ve çekimlenmelerinin de farklı olduğunu söylemiştik Birinci tür fiillerde mesela yenen şeyin konu bahsi edilmediği yapıdır.
Sadece benim senin onun beslenme eğlemi olarak çekimlenen fiildir.
Burada sadece benim senin onun yaptığı eylem sorgulaması vardır.
Yediğimiz şey konu bahsimiz değildir.
İkinci tür fiiller ise yediğimiz şeyin konu bahsi yapıldığı yapıdır.
Sanırım başka türlü anlatma olanağı bulamadığım bu yapının anlaşılmasında güçlük çekilmez.
шхэн -- ~~ eylem olarak beslenme(yemek yemek) eylemini gerçekleştirmek.
~~ Beslenme eylemini gerçekleştirmek olarak
yiyorum ~~
Сэ сошхэ ~~
Уэ уошхэ ~~
Ар машхэ ~~
Дэ дошхэ. ~~
Фэ фошхэ ~~
Ахэр машхэ ~~
yiyor muyum? ~~
Сэ сышхэрэ? ~~
Уэ ушхэрэ? ~~
Ар шхэрэ? ~~
Дэ дышхэрэ? ~~
Фэ фышхэрэ? ~~
Ахэр шхэрэ. ~~
yedim. ~~
Сэ сышхащ. ~~
Уэ ушхащ. ~~
Ар шхащ. ~~
Дэ дышхащ ~~
Фэ фышхащ ~~
Ахэр шхащ ~~
yedim mi? ~~
Сэ сышха? ~~
Уэ ушха? ~~
Ар шха? ~~
Дэ дышха? ~~
Фэ фышха? ~~
Ахэр шха? ~~
yerim. ~~
Сэ сышхэнщ. ~~
Уэ ушхэнщ ~~
Ар шхэнщ ~~
Ар шхэну? ~~
yer miyim? ~~
Сэ сышхэн? ~~
Уэ ушхэн? ~~
Ар шхэн? ~~
Дэ дышхэн? ~~
Фэ фышхэн? ~~
yiyeceğim. ~~
Сэ сышхэнущ. ~~
Уэ ушхэнущ. ~~
Ар шхэнущ. ~~
Дэ дышхэнущ. ~~
Фэ фышхэнущ. ~~
yiyecek miyim? ~~
Сэ сышхэну? ~~
Уэ ушхэну? ~~
Ар шхэну? ~~
Дэ дышхэну? ~~
Фэ фышхэну? ~~
Дэ дышхэнщ. ~~ Дэ дышхэн? Дэ дышхэнущ.
Дэ дышхэну? ~~
Фэ фышхэнщ. ~~ Фэ фышхэн? Фэ фышхэнущ.
Фэ фышхэну? ~~
шхын --- ~~ Birşey yemek.
Burada konu bahsimiz yediğimiz şey olduğundan başta söylensin ~~
söylenmesin bir ap vardır. ~~
Yiyen ise figürandır. ~~
Şahıs eklerine dikkat ediniz. ~~
Aradaki farklılıkları anlamaya çalışın. ~~
Bu yapı hemen hemen çoğu fiiller için geçerlidir. ~~
Birşey yemek. ~~
yiyorum ~~
АР Сэ сошх ~~
Уэ бошх. ~~
абы иешх. ~~
дэ дошх. ~~
фэ фошх. ~~
абыхэм яшх ~~
yiyor muyum? ~~
Ар сэ сшхырэ? ~~
уэ пшхырэ? ~~
абы ишхырэ? ~~
дэ тшхырэ? ~~
фэ фшхырэ? ~~
абыхэм яшхырэ? ~~
yedim. ~~
Ар сэ сшхащ. ~~
уэ пшхащ. ~~
абы ишхащ. ~~
дэ тшхащ ~~
фэ фшхащ. ~~
абыхэм яшхащ ~~
yedim mi? ~~
Ар сэ сшха? ~~
уэ пшха? ~~
абы ишха? ~~
дэ тшха? ~~
фэ фшха? ~~
абыхэм яшха? ~~
yerim. ~~
Ар сэ сшхынщ. ~~
уэ пшхынщ ~~
абы ишхынщ. ~~
дэ тшхынщ. ~~
фэ фшхынщ. ~~
абыхэм яшхынщ ~~
yiyeyim mi? ~~
Ар сэ сшхын? ~~
уэ пшхын? ~~
абы ишхын? ~~
дэ тшхын? ~~
фэ фшхын? ~~
абыхэм яшхын? ~~
yiyeceğim ~~
Ар сэ сшхынущ ~~
уэ пшхынущ ~~
абы ишхынущ. ~~
дэ тшхынущ. ~~
фэ фшхынущ. ~~
абыхэм яшхынущ. ~~
Bu yapılarda günlük konuşmalarda şahıs zamirleri özellikle belirtilmesi ~~
gerekmiyorsa söylenmez . ~~
Birinci tür fiillerde üçüncü çoğul şahıslarda şahıs zikredilmediğinde ~~
fiil sonuna хэçoğul eki gelmek durumundadır. ~~
машхэхэ. шхахэщ. шхэнухэ? gibi. ~~
Telaffuzları iyi öğrenilmesi gerekli anlam veya anlam ilgileri daha sonra anlatılacak sözcükler. ~~
хэдэ ~~
хэда ~~
хадэ ~~
хада ~~
дахэ ~~
даха ~~
хуэдэ ~~
хуэда ~~
хуада ~~
дэхуэ ~~
дэхуа ~~
дахуа ~~
нахуэ ~~
пыхуэ ~~
пыхуа ~~
пахуа ~~
щыхуэ ~~
щыхуа ~~
щыхьэ ~~
щахьа ~~
щыд ~~
дыщэ ~~
тху ~~
тхуэ ~~
сэху ~~
нэху ~~
хьэсэ ~~
хьэхуэ ~~
хьэху ~~
хуэхь ~~
хуэхьа ~~
хуахьа ~~
фэху ~~
фахуэ ~~
сахуэ ~~
фащэ ~~
Üçüncü Ders*
ЕЩАНЭ ГУКЪИНЭ
ÜÇÜNCÜ DERS
*
*
Д д ~~ Türkçe Dd harfinin sesidir. dı şeklinde okunur.
ды ~~
дэ ~~
да ~~
ди ~~
до ~~
ду ~~
динэ ~~
данэ ~~
уадэ ~~
дауэ ~~
нэд ~~
надэ ~~
мыдэ ~~ burası
модэ ~~ şurası
адэ ~~ baba, orası
дадэ ~~ dede
пыдэ ~~
падэ ~~
дэ ~~ biz
дадэ ~~ dede
данэ ~~ ipek
уадэ ~~ çekiç
адэ ~~ baba
дыщэ altın ~~ altın щыха
дын ~~ dikilecek şey
дэрбзэр ~~ terzi
Х х ~~ kh ses bileşeni şeklindedir. Ses öğreticiden alınmalıdır.
хы ~~
хэ ~~
ха ~~
дахэ ~~
дэха ~~
даха ~~
хадэ ~~
хамэ ~~
махэ ~~
мэх ~~
мэха ~~
хэт ~~
хэх ~~
хэха ~~
хаха ~~
пых ~~
пыха ~~
щых ~~
щыха ~~
хасэ ~~ Toplantı, oturum, halk meclisi oturumu.
хамэ ~~ yabancı, el
махэ ~~ nazik, zenne
хы ~~ altı
хэ ~~ altı defa
дахэ ~~ güzel
хэт- ~~ kim
хэ ~~ çoğul eki ler-lar
хэх ~~ çoğuldan seç
хэха ~~ seçilmiş olan
Ху ху ~~ khu ses bileşenleri şeklindedir. Bu Ses öğreticiden alınmalıdır.
ху ~~
хуа ~~
хуэ ~~
хуи ~~
нэху ~~
махуэ ~~
хуабэ ~~
хуэм ~~
псэху ~~
шэху ~~ bal mumu
щэху ~~ sır giz, sessiz
дэху ~~
хуэба ~~
хуэда ~~
ху ~~ sürmek
хуэ ~~ sinir damar псыхьэ
нэху ~~ aydınlık
махуэ ~~ gündüz
хуабэ ~~ sıcak
псэху ~~ dingin-durgun
щэху ~~ giz-gizem-sır
Хь хь ~~ kh karşılığı olmadığından ses öğreticiden alınmalıdır, 'khı şeklinde okunur.
хьы ~~
хьэ ~~
хьа ~~
хьын ~~
хэхьэ ~~
дэхьэ ~~
техьэ ~~
щыхьэ ~~
псыхьэ ~~
ихьэ ~~
хьэху ~~
тхьэбзэ ~~
тхыбзэ ~~
хьэсэ ~~
хьы ~~ taşı
хьэ ~~ taşıyıcı
псыхьэ ~~ su taşıma
хьэху ~~ emanet
тхьэбзэ ~~ en
тхыбзэ ~~ yazı dili
хьэсэ ~~ tarla
Мыр сыт? ~~ Bu nedir?
Ар хадэщ. ~~ O bahçedir.
Хадэр дахэщ ~~ Bahçe güzeldir
Дэ дыдахэщ. ~~ Biz güzeliz.
Сэ сыдахэщ. ~~ Ben güzelim.
уэ удахэщ. ~~ Sen güzelsin.
Ар дахэщ. ~~ O güzeldir.
Мыр хэт? ~~ Bu kimdir?
Ар Динэщ. ~~ O Dine'dir.
Динэ дахэщ. ~~ Dine güzeldir.
Сэ сыинщ. Хадэр инщ. ~~
Уэ уинщ Хадэр дахэщ. ~~
Ар инщ. Хадэр инщ, дахэщ. ~~
Дэ дыинщ. ~~
УНЭ ~~
Мыр сэ си унэщ. ~~ Bu benim evimdir.
Мыр уэ уи унэщ ~~ Bu senin evindir.
Мыр абы и унэщ ~~ Bu onun evidir.
Мыр дэ ди унэщ. ~~ Bu bizim evimizdir.
ХАДЭ ~~
Мыр сэ си хадэщ. ~~ Bu benim bahçemdir.
Мыр уэ уи хадэщ. ~~ Bu senin bahçendir.
Мыр абы и хадэщ. ~~ Bu onun bahçesidir.
Мыр дэ ди хадэщ. ~~ Bu bizim bahçemizdir.
Мыр сэ си унэрщ. Мыр сэ си хадэрщ. -- ~~ Bu benim evim olandır .
Bu benim bahçem olandır. ~~
Cümle kuruluş asıl mantığı böyledir. İyelikler başa gelmiştir. ~~
Мыр Динэрэ сэрэ ди нанэрщ. - ~~ Bu Dine ile benim ninemdir.(ninemiz olandır.)
Ар Умар и адэрщ. ~~ O Ömer'in babasıdır.
Ар Динэ и анэрщ. ~~ O Dinenin annesidir.
Şimdiki zaman olumlu bildiriminin kendine has özel bir ~~
söylemi vardır.
Diğer zamanlar ise aynı kurala bağlı olarak işler. ~~
шэн ~~ beraberinde ( taşımadan) götürmek.
унэм сэ сошэж. ~~ Dedeyi (onu) eve ben götürüyorum.
Дадэ(ар ) унэм уэ бошэж ~~
унэм абы иешэж. ~~
унэм дэ дошэж. ~~
Buradaki ж sesinin kattığı anlam eve döndürüyorum, ~~
yani evine veya çıkış yerine dönüş anlamı katar. ~~
Bu olmazsa herhangi bir eve anlamı çıkar. ~~
Танэр (ар ) хадэм сэ сошэ. ~~ Danayı ( onu) bahçeye ben götürüyorum.
хадэм уэ бошэ. ~~
хадэм абы иешэ ~~
хадэм дэ дошэ. ~~
Dede ve dana sözcükleri p durumundadır , ~~
yalnız dede ninki belirteç ihtiyacı olmadığından ~~
düşmüştür, p gelse de anlama zarar vermez. ~~
Дадэ (ар ) унэм сэ сшэжащ. ~~ Dedeyi ( onu ) eve ben götürdüm.
унэм уэ пшэжащ. ~~
унэм абы ишэжащ. ~~
унэм дэ тшэжащ. ~~
Götürenlerin şahıs ekleri с п и т şeklinde fiil başına gelmiştir. ~~
Eğer sondaki щ kalkarsa cümle soru cümlesi olur. ~~
Burada д ve т harflerinin birinci çoğul şahısta fiil ~~
başında birbirlerinin yerine kullanıldığını da görün. ~~
хун ~~ sürerek götürmek.
Танэр хадэм сэ схунщ. ~~ Danayı bahçeye ben götürürüm.
уэ пхунщ. ~~
абы ихунщ. ~~
дэ тхунщ. ~~
Танэр унэм сэ схужынщ ~~ Danayı eve ben götürürüm
уэ пхужынщ ~~
абы ихужынщ ~~
дэ тхужынщ ~~
хьын -- ~~ ( taşıyarak) götürmek.
Уадэр хадэм сэ схьащ. ~~ Çekici bahçeye ben götürdüm.
уэ пхьащ. ~~
абы ихьащ. ~~
дэ тхьащ. ~~
Уадэр хадэм сэ схьынщ ~~ Çekici bahçeye ben götürürüm
уэ пхьынщ ~~
абы ихьынщ ~~
дэ тхьынщ ~~
Мыр хэт и уадэ? ~~ Bu kimin çekicidir?
Ар дадэ и уадэщ.. ~~ O dedenin çekicidir
Мыр хэт и унэ? ~~ Bu kimin evidir?
Ар Динэ и унэщ. ~~ O Dinenin evidir.
Мор хэт и адэ? ~~ Şu kimin babasıdır?
Ар сэ си адэщ. ~~ O benim babamdır.
Ар хэт и хадэ? ~~ O kimin bahçesidir?
Ар нанэ и хадэщ. ~~ O ninenin bahçesidir.
Мыр хэт и мэз? ~~ Bu kimin ormanıdır?
Мыр псоми ди мэзщ. ~~ O hepimizin ormanıdır.
Мор хэт и анэ? ~~ Şu kimin annesidir?
Ар дэ ди анэщ. ~~ O bizim annemizdir.
Мыхэр хэт и хьэпшып? ~~ Bunlar kimin eşyalarıdır?
Ахэр Мазэ и хьэпшыпхэщ. ~~ Onlar Maze'nin eşyalarıdır.
шхуэ ~~ büyük
анэ ~~ anne--
анэшхуэ - ~~ büyük anne
адэ -- адэшхуэ ~~
ин -- инышхуэ ~~
бжэ -- бжэшхуэ ~~
Мыр сыту бжэшхуэ. ~~ Bu ne büyük kapıdır.
Мыр сыту хэдэшхуэ. ~~ Bu ne büyük bahçedir.
Ф ф ~~ Türkçe Ff sesi ile aynı sesi verir, fı diye okunur.
фэ ~~ siz
фэ ~~ deri, yüzey
фо ~~ bal
фи ~~ sizin
фащэ ~~ elbise
тафэ ~~ plato
ефэн ~~ birşey içmek
фа ~~
фэ ~~ фадэ фащэ
фо ~~
фу ~~
фи ~~
фий ~~
фахуэ ~~
фей ~~
хуэфащэ ~~
хьэфэ ~~
фы ~~
тафэ ~~
Bu dilde fiillerin iki yapıda olduğunu ve çekimlenmelerinin de farklı olduğunu söylemiştik Birinci tür fiillerde mesela yenen şeyin konu bahsi edilmediği yapıdır.
Sadece benim senin onun beslenme eğlemi olarak çekimlenen fiildir.
Burada sadece benim senin onun yaptığı eylem sorgulaması vardır.
Yediğimiz şey konu bahsimiz değildir.
İkinci tür fiiller ise yediğimiz şeyin konu bahsi yapıldığı yapıdır.
Sanırım başka türlü anlatma olanağı bulamadığım bu yapının anlaşılmasında güçlük çekilmez.
шхэн -- ~~ eylem olarak beslenme(yemek yemek) eylemini gerçekleştirmek.
~~ Beslenme eylemini gerçekleştirmek olarak
yiyorum ~~
Сэ сошхэ ~~
Уэ уошхэ ~~
Ар машхэ ~~
Дэ дошхэ. ~~
Фэ фошхэ ~~
Ахэр машхэ ~~
yiyor muyum? ~~
Сэ сышхэрэ? ~~
Уэ ушхэрэ? ~~
Ар шхэрэ? ~~
Дэ дышхэрэ? ~~
Фэ фышхэрэ? ~~
Ахэр шхэрэ. ~~
yedim. ~~
Сэ сышхащ. ~~
Уэ ушхащ. ~~
Ар шхащ. ~~
Дэ дышхащ ~~
Фэ фышхащ ~~
Ахэр шхащ ~~
yedim mi? ~~
Сэ сышха? ~~
Уэ ушха? ~~
Ар шха? ~~
Дэ дышха? ~~
Фэ фышха? ~~
Ахэр шха? ~~
yerim. ~~
Сэ сышхэнщ. ~~
Уэ ушхэнщ ~~
Ар шхэнщ ~~
Ар шхэну? ~~
yer miyim? ~~
Сэ сышхэн? ~~
Уэ ушхэн? ~~
Ар шхэн? ~~
Дэ дышхэн? ~~
Фэ фышхэн? ~~
yiyeceğim. ~~
Сэ сышхэнущ. ~~
Уэ ушхэнущ. ~~
Ар шхэнущ. ~~
Дэ дышхэнущ. ~~
Фэ фышхэнущ. ~~
yiyecek miyim? ~~
Сэ сышхэну? ~~
Уэ ушхэну? ~~
Ар шхэну? ~~
Дэ дышхэну? ~~
Фэ фышхэну? ~~
Дэ дышхэнщ. ~~ Дэ дышхэн? Дэ дышхэнущ.
Дэ дышхэну? ~~
Фэ фышхэнщ. ~~ Фэ фышхэн? Фэ фышхэнущ.
Фэ фышхэну? ~~
шхын --- ~~ Birşey yemek.
Burada konu bahsimiz yediğimiz şey olduğundan başta söylensin ~~
söylenmesin bir ap vardır. ~~
Yiyen ise figürandır. ~~
Şahıs eklerine dikkat ediniz. ~~
Aradaki farklılıkları anlamaya çalışın. ~~
Bu yapı hemen hemen çoğu fiiller için geçerlidir. ~~
Birşey yemek. ~~
yiyorum ~~
АР Сэ сошх ~~
Уэ бошх. ~~
абы иешх. ~~
дэ дошх. ~~
фэ фошх. ~~
абыхэм яшх ~~
yiyor muyum? ~~
Ар сэ сшхырэ? ~~
уэ пшхырэ? ~~
абы ишхырэ? ~~
дэ тшхырэ? ~~
фэ фшхырэ? ~~
абыхэм яшхырэ? ~~
yedim. ~~
Ар сэ сшхащ. ~~
уэ пшхащ. ~~
абы ишхащ. ~~
дэ тшхащ ~~
фэ фшхащ. ~~
абыхэм яшхащ ~~
yedim mi? ~~
Ар сэ сшха? ~~
уэ пшха? ~~
абы ишха? ~~
дэ тшха? ~~
фэ фшха? ~~
абыхэм яшха? ~~
yerim. ~~
Ар сэ сшхынщ. ~~
уэ пшхынщ ~~
абы ишхынщ. ~~
дэ тшхынщ. ~~
фэ фшхынщ. ~~
абыхэм яшхынщ ~~
yiyeyim mi? ~~
Ар сэ сшхын? ~~
уэ пшхын? ~~
абы ишхын? ~~
дэ тшхын? ~~
фэ фшхын? ~~
абыхэм яшхын? ~~
yiyeceğim ~~
Ар сэ сшхынущ ~~
уэ пшхынущ ~~
абы ишхынущ. ~~
дэ тшхынущ. ~~
фэ фшхынущ. ~~
абыхэм яшхынущ. ~~
Bu yapılarda günlük konuşmalarda şahıs zamirleri özellikle belirtilmesi ~~
gerekmiyorsa söylenmez . ~~
Birinci tür fiillerde üçüncü çoğul şahıslarda şahıs zikredilmediğinde ~~
fiil sonuna хэçoğul eki gelmek durumundadır. ~~
машхэхэ. шхахэщ. шхэнухэ? gibi. ~~
Telaffuzları iyi öğrenilmesi gerekli anlam veya anlam ilgileri daha sonra anlatılacak sözcükler. ~~
хэдэ ~~
хэда ~~
хадэ ~~
хада ~~
дахэ ~~
даха ~~
хуэдэ ~~
хуэда ~~
хуада ~~
дэхуэ ~~
дэхуа ~~
дахуа ~~
нахуэ ~~
пыхуэ ~~
пыхуа ~~
пахуа ~~
щыхуэ ~~
щыхуа ~~
щыхьэ ~~
щахьа ~~
щыд ~~
дыщэ ~~
тху ~~
тхуэ ~~
сэху ~~
нэху ~~
хьэсэ ~~
хьэхуэ ~~
хьэху ~~
хуэхь ~~
хуэхьа ~~
хуахьа ~~
фэху ~~
фахуэ ~~
сахуэ ~~
фащэ ~~
