Anasayfa
Publications
Paz Şub. 13, 2022 8:13 pm tarafından 
XABZEMİZDEN ÖRNEK
*
Düğünlerde erkek oynadığı kıza kesinlikle arkasını dönmez. Bu çerkesler de ayıp sayılır. Erkek oynadığı kıza düğünün asaletine yakışır şekilde oyunun kurallarına uyarak oynamalıdır.
Düğünlerde kızı, erkek yönlendirir. Kız, erkeğin yön vermesiyle yönünü değiştirir. Erkek oyunu bitirme esnasında kızı yerine kadar götürür ve başını hafif eğerek yerine bırakır. Bu esnada kesinlikle arkasını dönüp yerine gidemez. Geri geri yerine gider. (janberk)
Kahramanlık, asalet ve zarafet ile özdeş olan Kafkas dansları, yüzyılları aşan tarihe sahip. Zaman içerisinde oynanmış, unutulmuş; yerine yenisi gelmiş, anlamını, biçimini değiştirmiş ama özünde hep aynı ruhu saklamıştır.
Dansın özelliklerine değinecek olursak; Kafkas danslarında kadın ve erkek birlikte oynuyor. Kafkas dansı, kadına saygı duymayı, kadınla birlikte hareket etmeyi, hürmeti ve gururu mertliği ve cesareti temsil ediyor. Kızlarda zarafet, asalet; erkeklerde kahramanlık, cesaret ve atiklik ön plana çıkıyor. Kadınların tıpkı bir ceylan gibi süzüldüğü daha naif başka bir dans yoktur herhalde.
Erkekler ise hareketlerinde ritmik ve hızlı olmak zorundadır. Cesaret ve kahramanlığın gösterisinde erkek daima vücudunu ve başını dik tutmalıdır. Fiziksel olarak yapılması zor hareketlerde bile rahat ve hoşgörülü görünmeli, tebessüm etmelidir.
Nasıl oynanır?
Danslarda erkeğin kol hareketleri kartalın uçuşunu andırır. Kadını sol yanından geriden takip eder; asla temas etmez. Sağ eli gökyüzünü, sol el ise kadını koruyacak şekilde açıktır. Danslarda erkeğin kadını azıcık geriden uçar gibi izlemesi "Kartalın sülünü gökte kovalaması" biçiminde yorumlanır. Erkeklerde ayaklar sert ve ani dönüşler yapar; bu savaş ve kavgayı temsil eder. İlginç olan şudur; erkekler savaş sırasında bile sırtlarını kadınlara çevirmez. Bunun bir başka manası da kadınını koruyacağının ispatı ve kendine güvenidir. Kadınlar ise kaygan bir zeminde kayıyor gibi süzülüp mimin adımlar atar. Kadınların alkışları da kendileri gibi narindir. Parmak ucunda avuç içlerine hafifçe vurmak yeterlidir.
Ve bir Kafkas çocuğu yürümeye başladığında parmak uçlarında yürümeyi de öğrenmelidir.
Kafkas danslarının birçok hikayesi ve türü var.
Şeyh Şamil Adını Kafkasların ünlü Türk kahramanı Şeyh Şamil'den alır. Oyun birkaç bölümden oluşur. Dua bölümü hüzünle müzikle oynanır ve kızla erkek eşleşir. Oyunun doğuşu ile şöyledir anlatılır; Şeyh Şamil'in Ruslarla savaşın son dönemlerinde annesi ve bazı yakınları savaşın bitmesini ister. Şeyh Şamil bu isteğe şiddetle karşı çıkar. Ve annesine altmış kırbaç cezası verir. Ancak bu cezayı kendisine de uygulatır. Kırbaçlar Şamil'e vurdukça halk acı ve hüzünden kıvrılarak çeşitli hareketler yapar. Daha sonra bu olay onun haline gelir. Bir başka oyun vardır ki onun hikayesi şöyle anlatılır; Şamil ve arkadaşları Rus askerlerine esir düştüklerinde bir gemi ile sürgüne gönderilirler. Rus askerlerinin eğlencelere başlar ve Şamil'in arkadaşlarını ortada oynatırlar. Rus askerler, Şamil'i de oynatmak isterler ancak Şamil bıçaksız oynamayacağını bildirir. Bıçaklar verilir ve Şamil oynamaya başlar. Bıçakları arkadaşlarının önüne saplar. Bu arkadaşlarına verdiği mesajdı. Bıçakları alan arkadaşları dövüşe geçerler ve düşman elinden kurtulurlar.
Maral Oyunu Bu oyunda ava çıkan avcılar ve Marallar (geyikler) arasında geçen bir olaydan esinlenme vardır. Avcıların karşısına süzüle süzüle çıkan maral sürüsü, avcıların gözünde beyaz gelinlikli kız görünümünü alır. Gördüklerinden etkilenen erkekler marallarla evlenir. Genelde Iğdır çevresinde, çok güzel, eşi benzeri olmayan kızları tanımlamak için kullanılır.
Vağzalı Zarif melodisiyle, ince yumuşak hareketlerle oynanan bu oyun bir bakımdan da hızlı ve çoşkulu bir oyundur.
Ayşat Aras nehrinin akışından ilham alan oyunda suyun dalgalanmasını kız tasvir eder, erkeğin sert dönüşleri ise girdaplardır.
Gelin Havası Düğünlerin sonunda gelini masadan alıp götürmeleri sırasında çalınır. Oldukça ağır hareketlerle oynanır. Oyun sırasında erkek tarafı gelinin ailesine sevinçlerini dile getirmek amacıyla ellerine aldıkları kap kaşıkları birbirine vurarak müziğe eşlik ederler. Coşkulu bir şekilde etrafa şeker dağıtılır.
Gazağı Hızlı, çevik, coşkun bir oyundur. Savaşçı bir oyundur. Harbe gidenlerin oynadığı bilinir. Fazlaca figürden oluşan gazağı zengin ve zarif bir oyundur.
*
Düğünlerde erkek oynadığı kıza kesinlikle arkasını dönmez. Bu çerkesler de ayıp sayılır. Erkek oynadığı kıza düğünün asaletine yakışır şekilde oyunun kurallarına uyarak oynamalıdır.
Düğünlerde kızı, erkek yönlendirir. Kız, erkeğin yön vermesiyle yönünü değiştirir. Erkek oyunu bitirme esnasında kızı yerine kadar götürür ve başını hafif eğerek yerine bırakır. Bu esnada kesinlikle arkasını dönüp yerine gidemez. Geri geri yerine gider. (janberk)
Kahramanlık, asalet ve zarafet ile özdeş olan Kafkas dansları, yüzyılları aşan tarihe sahip. Zaman içerisinde oynanmış, unutulmuş; yerine yenisi gelmiş, anlamını, biçimini değiştirmiş ama özünde hep aynı ruhu saklamıştır.
Dansın özelliklerine değinecek olursak; Kafkas danslarında kadın ve erkek birlikte oynuyor. Kafkas dansı, kadına saygı duymayı, kadınla birlikte hareket etmeyi, hürmeti ve gururu mertliği ve cesareti temsil ediyor. Kızlarda zarafet, asalet; erkeklerde kahramanlık, cesaret ve atiklik ön plana çıkıyor. Kadınların tıpkı bir ceylan gibi süzüldüğü daha naif başka bir dans yoktur herhalde.
Erkekler ise hareketlerinde ritmik ve hızlı olmak zorundadır. Cesaret ve kahramanlığın gösterisinde erkek daima vücudunu ve başını dik tutmalıdır. Fiziksel olarak yapılması zor hareketlerde bile rahat ve hoşgörülü görünmeli, tebessüm etmelidir.
Nasıl oynanır?
Danslarda erkeğin kol hareketleri kartalın uçuşunu andırır. Kadını sol yanından geriden takip eder; asla temas etmez. Sağ eli gökyüzünü, sol el ise kadını koruyacak şekilde açıktır. Danslarda erkeğin kadını azıcık geriden uçar gibi izlemesi "Kartalın sülünü gökte kovalaması" biçiminde yorumlanır. Erkeklerde ayaklar sert ve ani dönüşler yapar; bu savaş ve kavgayı temsil eder. İlginç olan şudur; erkekler savaş sırasında bile sırtlarını kadınlara çevirmez. Bunun bir başka manası da kadınını koruyacağının ispatı ve kendine güvenidir. Kadınlar ise kaygan bir zeminde kayıyor gibi süzülüp mimin adımlar atar. Kadınların alkışları da kendileri gibi narindir. Parmak ucunda avuç içlerine hafifçe vurmak yeterlidir.
Ve bir Kafkas çocuğu yürümeye başladığında parmak uçlarında yürümeyi de öğrenmelidir.
Kafkas danslarının birçok hikayesi ve türü var.
Şeyh Şamil Adını Kafkasların ünlü Türk kahramanı Şeyh Şamil'den alır. Oyun birkaç bölümden oluşur. Dua bölümü hüzünle müzikle oynanır ve kızla erkek eşleşir. Oyunun doğuşu ile şöyledir anlatılır; Şeyh Şamil'in Ruslarla savaşın son dönemlerinde annesi ve bazı yakınları savaşın bitmesini ister. Şeyh Şamil bu isteğe şiddetle karşı çıkar. Ve annesine altmış kırbaç cezası verir. Ancak bu cezayı kendisine de uygulatır. Kırbaçlar Şamil'e vurdukça halk acı ve hüzünden kıvrılarak çeşitli hareketler yapar. Daha sonra bu olay onun haline gelir. Bir başka oyun vardır ki onun hikayesi şöyle anlatılır; Şamil ve arkadaşları Rus askerlerine esir düştüklerinde bir gemi ile sürgüne gönderilirler. Rus askerlerinin eğlencelere başlar ve Şamil'in arkadaşlarını ortada oynatırlar. Rus askerler, Şamil'i de oynatmak isterler ancak Şamil bıçaksız oynamayacağını bildirir. Bıçaklar verilir ve Şamil oynamaya başlar. Bıçakları arkadaşlarının önüne saplar. Bu arkadaşlarına verdiği mesajdı. Bıçakları alan arkadaşları dövüşe geçerler ve düşman elinden kurtulurlar.
Maral Oyunu Bu oyunda ava çıkan avcılar ve Marallar (geyikler) arasında geçen bir olaydan esinlenme vardır. Avcıların karşısına süzüle süzüle çıkan maral sürüsü, avcıların gözünde beyaz gelinlikli kız görünümünü alır. Gördüklerinden etkilenen erkekler marallarla evlenir. Genelde Iğdır çevresinde, çok güzel, eşi benzeri olmayan kızları tanımlamak için kullanılır.
Vağzalı Zarif melodisiyle, ince yumuşak hareketlerle oynanan bu oyun bir bakımdan da hızlı ve çoşkulu bir oyundur.
Ayşat Aras nehrinin akışından ilham alan oyunda suyun dalgalanmasını kız tasvir eder, erkeğin sert dönüşleri ise girdaplardır.
Gelin Havası Düğünlerin sonunda gelini masadan alıp götürmeleri sırasında çalınır. Oldukça ağır hareketlerle oynanır. Oyun sırasında erkek tarafı gelinin ailesine sevinçlerini dile getirmek amacıyla ellerine aldıkları kap kaşıkları birbirine vurarak müziğe eşlik ederler. Coşkulu bir şekilde etrafa şeker dağıtılır.
Gazağı Hızlı, çevik, coşkun bir oyundur. Savaşçı bir oyundur. Harbe gidenlerin oynadığı bilinir. Fazlaca figürden oluşan gazağı zengin ve zarif bir oyundur.
